امروزه در کشور ما ایران تقریباً ۹۰ درصد محصولات گیاهی در مزارع پرورش داده‌ می‌شوند. این روز‌ها وجود بحران کم آبی که موجب کاهش چشمگیر و البته نگران کننده ذخایرآبی و سفره‌های زیر زمینی آب شده، این حرفه را مخاطرات جدی روبه رو ساخته، تا جایی که کشاورزی از یک شغل با درآمد مطمئن تبدیل به یک شغل با خطر ریسک بالا شده است. اما چاره چیست؟ آیا می‌شود در حوزه‌ای به این مهمی از لحاظ تغذیه‌ای و اقتصادی دست روی دست گذاشت؟ پاسخ ما به شما این است که خیر. نباید برای پر کردن بازار صیفی جات دست به دامان صادرات بی رویه این محصولات زد خصوصا در این بازار پر نوسان دلار… بلکه باید دست به دامان علم مدرن کشاورزی شد و راه کشور‌های صنعتی پیشرفته را در این حوزه پی گرفت. یکی از بهترین راه‌ها راه اندازی گلخانه‌ها برای کاشت محصولات است. . گلخانه‌ها امکان برآورده کردن این مهم را در اختیار ما قرار می‌دهند. امروزه با پیشرفت تکنولوژی‌ می‌توان گلخانه را در اندازه‌ها و موقعیت‌های مختلف ساخت و از تمامی مزایای آن بهره برد.

برای تاسیس گلخانه چه مهارت هایی را باید بلد باشیم ؟

برای تاسیس یک گلخانه باید فرد حتما با مقدمات کشاورزی، دانش پرورش گیاه و مهم‌تر از هم با اوضاع بازار آشنایی داشته باشد. پس در صورت تمایل ورود به این صنعت باید این مهارت را خودتان داشته باشید یا اموزش لازم را کسب کنید یا اینکه از حضور یک مهندس کشاورزی با تجربه بهره مند شوید.

برای کشت گلخانه‌ای مثل سایر محصولات کشاورزی فصل خاصی وجود ندارد شخص گلخانه دار خود تشخیص می دهد چه محصولی بکارد و یا کی شروع به کشت نماید. اما بهتر است محصولاتی که فصل کشت آنها تمام شده و در حال حاضر کم پیدا می شود کاشته شود.

شرایط لازم جهت احداث گلخانه

انتخاب محلی مناسب برای ساخت گلخانه

اگرچه گلخانه را‌ می‌توان در هر موقعیت مکانی و به هر اندازه که مورد نظر ما باشد احداث کرد، اما غافل از این موضوع نباشیم که برخی از مکان‌ها و فضاها مزایای بسیار خوبی را در اختیار ما قرار خواهند داد. در انتخاب محل مناسب برای ساخت گلخانه خود به ویژه اگر هدف شما ساخت یک گلخانه بزرگ  است برسی موارد زیر می‌تواند کمک زیادی به شما کند

زمین مناسب: یک زمین مناسب، به طوری که فضای کافی و مناسبی برای احداث گلخانه و همچنین توسعه کار در آینده وجود داشته باشد.

قوانین و مقررات: گلخانه‌ها را در مناطق مشخصی‌ می‌توان احداث کرد. فضاهای خالی لازم و ضروری پیرامون گلخانه و بسیاری دیگر از مسائل را باید به ‌یک فرد متخصص و کارشناس واگذار کرد. سعی کنید قبل از شروع کار حتماً قوانین و مقررات ساخت گلخانه را با مراجعه به سازمان‌های مربوطه حتماً بررسی کنید. و از افراد واجد شرایط کمک بگیرید.

راه‌های دسترسی: بدون شک یکی از مزیت‌های هر زمینی میزان فاصله آن از راه‌های ارتباطی اصلی است. زمینی را برای احداث گلخانه انتخاب کنید که از بهترین دسترسی به راه‌های ارتباطی برخوردار است. چون نبود راه یا فاصله زیاد از راه اصلی می‌تواند هزینه اضافی برای شما متحمل کند. پس انتخاب درست این اصل کمک زیادی به شما در کاهش هزینه خواهد کرد.

توپوگرافی: پستی بلندی‌های زمین تأثیر بسزایی بر فرآیند ساخت و بهره‌برداری از گلخانه‌ها دارند. ازآنجایی‌که وجود هرگونه توپوگرافی در موقعیت مکانی ساخت گلخانه تأثیر عمده‌ای بر هزینه و زمان ساخت گلخانه‌ می‌گذارد، پس سعی کنید حد الامکان از زمین‌های کاملاً صاف و یکنواخت استفاده کنید. چون استفاده از ماشین آلات سنگین برای هموار کردن زمین هزینه بسیار بالایی دارد.

موقعیت جغرافیایی: در طراحی و ساخت گلخانه موقعیت خورشید و به عبارتی مسیر حرکتی آن را حتماً مدنظر قرار دهید. انتخاب جهت‌گیری مناسب گلخانه‌ می‌تواند تا حد زیادی در هزینه‌های مربوط به انرژی صرفه‌جویی به عمل آورد. چون در صورتی که نور کافی به گیاه نرسد باید از نور رشد استفاده کنید.

آب: یکی از مهم‌ترین پیش‌نیازهای لازم برای گلخانه دسترسی به منبع مناسبی از آب است. با توجه به بزرگی و کاربری گلخانه‌ای که قصد ساخت آن را دارید، مقدار مورد نیاز آب را برآورد کنید. اگر گلخانه هوشمند هم بسازید باز اب یکی از پیش‌نیاز‌های مهم است

برسی تجهیز گلخانه

هزینه ساخت گلخانه وابسته به عوامل مختلفی چون سیستم گرمایش و سرمایش، انشئابات، سیستم برق رسانی، پوشش گلخانه، فوندانسیون، نوع سازه، دیوارکشی و سیستم آبرسانی است .پس می‌توان اول روی نوع گلخانه و نوع سازه کار کرد.

لوله های گالوانیزه

در گلخانه‌ها از دونوع لوله گالوانیزه گرم و گالوانیزه سرد استفاده می‌شود. مقاومت لوله گالوانیزه گرم در برابر خوردگی و همچنین ضخامت گالوانیزاسیون آن از لوله گالوانیزه سرد بیشتر است. هزینه احداث گلخانه با استفاده از لوله گالوانیزه گرم یکم بیشتر از لوله گالوانیزه سرد است. البته به دلیل نوسانات قیمت می‌تواند متفاوت باشد

سیستم گرمایش

گلخانه‌ها توسط اثر گلخانه‌ای گرم می‌شوند؛ اما چون این میزان گرما در فصول سرد سال نمی‌تواند کافی باشد، لازم است گلخانه‌ها از طریق دیگری هم گرم شوند؛ به همین علت از سیستم‌های گرمایشی استفاده می‌کنیم. یک سیستم گرمایشی مطلوب باید حرارت مورد نیاز در سرد ترین شب سال را تامین کند، همچنین حرارت و گرما را بصورت یکنواخت در سراسر گلخانه پخش کند که این کار موجب کاهش بیماری‌ها، رشد مناسب گیاه و همچنین افزایش کارایی حرارت می‌شود. در انتخاب سیستم گرمایشی برای گلخانه خود باید به عواملی موثری همچون مساحت، هدر رفت گرما، نوع پوشش و شرایط اقلیمی دقت نماییم. انواع سیستم گرمایشی عبارت‌اند از روش گرمایش موضعی و روش گرمایش مرکزی. در روش موضعی بخاری‌ها در نقاط مختلف گلخانه مستقر می‌شوند، این بخاری‌ها فقط اطراف خود را گرم می‌کنند و از هزینه اولیه کمی برخوردار می‌باشد.

سیستم گرماتاب

در سیستم گرما تاب که یکی دیگر از سیستم های گرمایش گلخانه از روش گرمایش موضعی می‌باشد، گاز طبیعی توسط مشعل مخصوص درون لوله‌ای با ضریب تابش زیاد می‌سوزد. حرارت ایجاد شده به امواج مادون قرمز تبدیل شده و به‌وسیله سطوح منعکس کننده که به شکل ذوزنقه در قیمت بالای دستگاه قرار گرفته، به نقاط مورد نظر می‌تابد. این امواج بنا بر خاصیت خود در اثر برخورد به گرما تبدیل شده و احساس بسیار مطلوبی نظیر حرارت خورشید در انسان ایجاد می کند. قسمت های اصلی این دستگاه شامل مشعل مخصوص تابشی، لوله های تابشی وفن می باشد. هزینه سیستم گرمایش گرما تاب در هر متر مربع ۱۰۰ هزار تومان می‌باشد که به‌دلیل نوسانات قیمت می‌تواند متغیر باشد.

گرمایش مرکز

در روش گرمایش مرکزی یک یا چند دیگ بخار در یک محل واقع شده‌اند و بخار آب و یا آب داغ از طریق لوله‌هایی به نقاط و قسمت های مختلف گلخانه منتقل می‌شود. سیستم گرمایش مرکزی از هزینه اولیه نسبتا بالایی برخوردار می‌باشد. برای گلخانه‌هایی که زیر یک هکتار می‌باشند توصیه نمی‌شود که از سیستم گرمایش مرکزی استفاده کنند. یکی دیگر از سیستم‌های گرمایش مرکزی، انرژی زمین گرمایی می‌باشد که به علت هزینه‌های بسیار زیاد در کشور ایران مقرون به صرفه نیست.

سیستم سرمایش

 انواع گلخانه‌ها توسط اثر گلخانه ای گرم می شوند بخصوص در فصل تابستان که زاویه تابش خورشید بصورت مستقیم می باشد و در ظهر به نقطه اوج خود می رسد باعت گرمای بیش از حد محیط گلخانه می شود که ما برای اینکه هوای گلخانه را به دمای مطلوب و آن بازه دمایی گیاه مورد نظر برسانیم از سیستم های خنک کننده ای همچون سیستم تهویه، سیستم فن و پد، فوگر و شیدینگ یا سایه انداز استفاده کنیم.

فن‌های تهویه

فن تهویه با خروج و تهویه هوای راکد گلخانه محیط سالم‌تری را برای رشد گیاهان فراهم می‌کند. فن‌های تهویه برای کاهش تنش گرمایی گیاهان نیز نقش بسزایی ایفا می‌کنند که غالبا به همراه پدها یک سیستم کامل سرمایش به نام سیستم فن و پد تشکیل می‌دهند.

فن و پد

عملکرد سیستم پد و فن بدین صورت می‌باشد که با مکش فن های اگزاست، ذرات آب از روی پدهای سلولزی نصب شده در سمت دیگر گلخانه به هوا وارد می‌شوند و این ذرات جهت بخار شدن گرمای محیط را جذب می‌کنند و در نتیجه مسیر حرکت هوای خود را خنک می کنند

سیستم مه پاش

سیستمی می‌باشد که توسط آن فضای گلخانه‌ها، مرغداری‌ها و سالن‌های بزرگ طی فرآیند تبخیر آب و بدون خیس کردن و ریزش آب روی خود گیاهان خنک می‌شود. این سیستم هم در فضای باز و هم در فضای بسته قابل استفاده است. ثابت نگه داشتن رطوبت یکی از عوامل مهم در گلخانه‌ها است. رطوبت زیر ۳۰ درصد برای گیاهان خطرساز است و حتی ممکن است منجر به از بین رفتن آن‌ها شود. از مه‌پاش در تابستان برای افزایش رطوبت و خنک کردن گلخانه استفاده می‌شود و در زمستان برای جلوگیری از خشک شدن هوا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سیستم فوگر در گلخانه

هدف خنک کردن و تامین رطوبت محیط مثل گلخانه ها است. در فضای باز هدف از ایجاد سیستم مه پاش، تنها خنک کردن و شاداب کردن محیط و اطرافیان است. در این فرایند ذرات پودری شکل آب، حرارت هوا را گرفته و خود تبخیر شده و نهایتا خنک سازی انجام می شود. این کار توسط نازل های برنجی متصل به شیلنگ های تحت فشار انجام می شود. با توجه به اینکه اساس کار سیستم مه پاش تبخیر است، بنابراین در محیط های شرجی این سیستم کارایی ندارد. سیستم مه پاش قادر است هوا را تا ۱۰ درجه سانتی گراد خنک کند.

سیستم شیدینگ

توری سایبان (شید گلخانه ای)، یکی از مهم ترین تجهیزات موجود در گلخانه می باشد که اصلی ترین کار آن کاهش دمای موجود در گلخانه، جلوگیری از تابش مستقیم نور خورشید به محصولات و جلوگیری از تبخیر آب است. قیمت توری سایبان (شید گلخانه) با توجه به درصد سایه اندازی و عرض آن گوناگون است و هر چه درصد سایه اندازی بیشتر باشد به همان نسبت قیمت خرید توری سایبان نیز افزایش می یابد.

ایران کشوری گرم و خشک است و یکی از بهترین راه ها برای مقابله با خشک سالی های پی در پی، استفاده از کاشت گلخانه‌ای می‌باشد. در سال های اخیر به دلیل گسترش و رواج کاشت گلخانه ای در کشور و شناخته شدن بیش تر تور های سایبان به منظور کارآیی و عملکرد مناسب برای خنک نمودن گلخانه ها، استفاده از این تجهیزات در سراسر کشور گسترش پیدا کرده است و شهرهای تهران، اصفهان، شیراز، کرمان، البرز، هرمزگان، اردبیل، خراسان و مازندران بیشترین استفاده از تور های سایبان در کشور را داشته اند.

تهویه

تهویه گلخانه به زبان ساده به معنی نصب پنجره هایی در سقف و اطراف گلخانه به منظور ارتباط هوای محیط داخل گلخانه با هوای بیرون. از دلایل استفاده از پنجره در گلخانه این است که مبادله هوا میان خاج و داخل گلخانه به درستی صورت گیرد و گاز کربن دی اکسید لازم برای فتوسنتز و کنترل دما فراهم شود. فن تهویه با خروج و تهویه هوای راکد گلخانه محیط سالم تری را برای رشد گیاهان فراهم می کنند. فن های تهویه برای کاهش تنش گرمایی گیاهان نیز نقش بسزایی ایفا میکنند .فن های سیرکوله (دایره ای شکل ) نوعی دیگر از سیستم تهویه می باشد که برای به حرکت در آوردن هوای گلخانه استفاده می شود. این کار موجب یک دست شدن دما و رطوبت در گلخانه و کمک به فتوسنتز گیاه می شود.

اخذ جواز احداث گلخانه از وزارت جهاد کشاورزی

برای راه اندازی گلخانه باید چندین مرحله را پشت سر بگذارید که مهم‌ترین آن، گرفتن مجوز از سازمان جهاد کشاورزی است. این سازمان برای اعطای مجوز گلخانه به شما، چندین پیش شرط برایتان می‌گذارد که مهم‌ترین آن وجود تجهیزات اساسی برای گلخانه مد نظر شماست.

این تجهیزات بیشتر مربوط به موضوع کنترل دما و آب رسانی گلخانه است.

در این باره شما برای سیستم گرمایشی نیاز به تجهیزات زیر دارید.سیستم مرکزی سیستم شوفاژ (برای گلخانه‌های بالای ۴/۰ هکتار) در این سیستم از بخار آب داغ استفاده می‌شود.سیستم موضعی بخاری شامل سه دسته، بخاری‌های منفرد یا تراکمی_ بخاری‌های کنوکسیونی یا همرفتی_ بخاری‌های تابشی با انرژی پایین.

سیستم سرمایشی نیز در واقع شامل دو دست کلی می‌شود.

سیستم خنک کننده تابستانه و سیستم خنک کننده زمستانه. در نوع تابستانه آن سیستم فن وپد (متداول‌ترین نوع این سیستم) و سیستم خنک کننده مه پاش باید برای گلخانه تامین شود. در نوع زمستانی، وجود سیستم تیوپ – پنکه برای تایید نظر کارشناس جهاد کشاورزی لازم است.

علاوه بر این‌ها خرید و راه اندازی ژنراتور (برق اضطراری)، ترموستات؛ وسیستم آبیاری تحت فشار نیز به عنوان پیش شرط‌های سازمان برای انجام بازدید اولیه لازم است.

بعد از تجهیز گلخانه، برای گرفتن مجوز باید ابتدا به مدیریت جهاد کشاورزی شهرستانی مربوط مراجعه کنیم. مدارک مد نظر این سازمان را ارائه دهیم. این مدارک عبارتند از:

* سند مالکیت اعم از رسمی، قولنامه‌ای یا اجاره نامه شش ساله. قولنامه‌ها و اجاره نامه‌ها باید به تایید یک نهاد رسمی مثل شورای محل یا جهاد کشاورزی رسیده باشد.

* ارائه پروانه بهره برداری از چاه یا مدارک رسمی که نشان دهنده تامین آب مصرفی از قنات، چشمه، رودخانه، کانال باشد.

* ارائه نتیجه مثبت آزمایش آب مورد استفاده در گلخانه، از یکی از آزمایشگاه‌های معتبر استان.

* معرفی یک کارشناس کشاورزی برای همکاری در گلخانه‌هایی که سطح زیر کشت آن‌ها بیش از ۵۰۰۰ متر مربع باشد.

بدیهی است پس از آن که مدارک ارائه شده از نظر سازمان مورد وثوق قرار بگیرد و تاییدیه کارشناس بازرس از وضعیت اولیه گلخانه نیز به این سازمان ارسال شود، مجوز شما صادر خواهد شد.

وام احداث گلخانه بانک کشاورزی

در راستای حمایت دولت و نظام اقتصادی از کشاورزان برای احداث گلخانه برخی از بانک ها مانند بانک کشاورزی تسهیلاتی را به این امر اختصاص دادهاند.

این وام ها بخاطر فلسفه حمایتی خود، کم بهره بوده،  بازه های زمانی مناسبی بین یک تا سه ساله بازپرداخت می‌شود.

حال چند مورد از تسهیلات بانک کشاورزی که به کشاورزان و گلخانه داران اعطا می شود و وام احداث گلخانه نیز شامل این تسهیلات می گردد را بیان می کنیم تا در این زمینه اطلاعات کافی داشته باشید.

انواع تسهیلات اعتباری:

 با بهره گیری از منابع داخلی

با استفاده از صندوق توسعه ملی

با بهره گیری از وجوه اداره شده

با استفاده از وجوه تبصره ای

انواع تسهیلات اعطایی:

سرمایه ای

سرمایه در گردش

در سرتاسر کشور انواع وام های کشاورزی به خصوص وام احداث گلخانه  بر اساس شرایط اقلیمی منطقه و نوع محصول به مشمولین اختصاص داده می شود. اگر شما قصد دارید برای دریافت وام گلخانه اقدام کنید باید با به همراه داشتن مدارک مورد نیاز و همچنین تقاضانامه خود به یکی از شعبه های  بانک کشاورزی مراجعه کرده و درخواست خود را در سامانه اعتبارات بانک کشاورزی ثبت کنید تا کارشناسان بانک درخواست شما را بررسی کنند.