در مورد کشاورزی پایدار تعاریف متفاوتی وجود دارد. اما به طور کلی کشاورزی پایدار درباره‌ی برآورده کردن نیازهای امروز بدون فدا کردن نیازهای آیندگان است. این کشاورزی یک روش متناسب با محیط زیست، یک مسئولیت اجتماعی و روشی سودمند برای کشاورزان است. کشاورزی پایدار برای بدست آوردن بهترین خروجی از جنگل‌ها، پایداری منابع، حقوق بشر و تمامی جانداران تلاش می‌کند.

چرا پایدارسازی کشاورزی یک نیاز ضروری بشر است ؟

با افزایش جمعیت بشر به حدود 9.8 میلیارد نفر تا سال 2050 کشاورزان باید غذای بیشتری از قبل تولید کنند. متاسفانه روش‌های کشت فعلی باعث کاهش کیفیت خاک می‌شود که ثمردهی محصولات کشاورزی را در طول زمان کاهش می‌دهد و این باعث می‌شود که کشاورزان خرد برای رسیدن به زمین‌های حاصلخیز به بریدن درختان جنگل‌ها برای دستیابی به زمین مناسب روی آورند. اگر فرض کنیم که تخریب چند هکتار از جنگل‌ها نمی‌تواند آنقدر باعث تولید گاز گلخانه‌ای شود که به شرایط اقلیمی آسیب برساند، اما باز هم مشکل این جاست که این کار نیز نمی‌تواند به تولید محصولات کشاورزی منجر شود. برای اینکه بتوانیم نیازهای جمعیت رو به رشد بشر و نیازهای کشاورزان را نیز تامین کنیم، تمامی کشاورزان باید از روش‌های نوین کشاورزی پایدار استفاده کنند.

کشاورزی پایدار همواره دارای یک مسیر مشخص است. در گام اول کشاورز باید اقدامات مخرب خود مانند جنگل‌زدایی و استفاده نیروی کار اجباری و نیز مصرف بی‌رویه منابع را قطع کند. در گام دوم باید به اصلاح وضعیت خاک بپردازد و در گام سوم بهبود درآمد کشاورز حاصل می‌شود. استاندارد اتحادیه کشاورزی پایدار جنگل‌های بارانی یک نقشه راه برای کشاورزان ارائه نموده‌اند که در ادامه‌ی این مقاله به این نقشه راه پرداخته می‌شود.

المان‌های کلیدی کشاورزی پایدار

• حفاظت از جنگل و جنگلداری

آیا می‌دانستید که کشاورزی مسئول 80 درصد از جنگل‌زدایی‌های مناطق گرمسیری است ؟ هرچقدر بیشتر جنگل‌ها را نابود کنیم شتاب تغییر شرایط اقلیمی را سرعت می‌بخشیم. این شرایط باعث ایجاد خشکسالی، سیل، حمله‌ی حشرات و بیماری محصولات کشاورزی می‌شود که خبر خوبی برای کشاورزان خرد نیست. اجتناب از جنگل‌زدایی یک گام اساسی در کشاورزی پایدار است.

در کنار اجتناب ار جنگل‌زدایی، کاشت گیاهان جدید نیز می‌تواند مزارع را پایدارتر کند. خوشبختانه بعضی از گیاهان مانند قهوه و کاکائو به زیبایی در زیر سایه‌ی درختان بزرگ‌تر رشد می‌کنند. حفاظت از درختان موجود و کاشت درختان جدید در کنار محصولات کشاورزی- که جنگل زراعی نامیده می‌شود- می‌تواند مزایای زیادی داشته باشد. درختان داخل مزرعه می‌توانند بخش‌های مختلف زمین را به یکدیگر وصل کنند که به گونه‌های مهاجر کمک می‌کند. یک سایبان محافظ، دما و رطوبت را تنظیم می‌کند. بسیاری از درختان سایه‌دار به بهبود سلامت خاک کمک می‌کنند. درختان سایه‌دار میوه‌دار مانند موز و انبه می‌توانند درآمد اضافی نیز فراهم کنند.

• درآمد بهتر برای کشاورزان

کشاورزی را تنها در صورتی می‌توان پایدار نامید که کشاورزان بتوانند از خانواده‌های خود حمایت کنند. خوشبختانه بسیاری از روش‌هایی که درآمد کشاورز را بهبود می‌بخشد سلامت زمین را نیز بهبود می‌بخشد. به عنوان مثال مدیریت آفات و علف های هرز به طور طبیعی نیاز به سموم مضر را کاهش می‌دهد. کاشت درختان میوه‌دار در مزارع می‌تواند محصول دیگری را برای فروش به کشاورزان ارائه دهد، کربن را ذخیره کند و خاک را بارورتر کند.

تجارت نیز نقشی اساسی در بهبود وضعیت کشاورزان دارد. شرکت ها می‌توانند با هزینه‌های اولیه اتخاذ روش های ژایدار به کشاورزان کمک کنند و هزینه بیشتری را برای محصولاتی پرداخت کنند که برای کشاورزی پایدار مناسب هستند.

• دستمزدها و شرایط کار بهتر

در حالی که بسیاری از زمین‌داران خرد متکی بر خانواده یا کارگران محلی هستند، کشاورزان بزرگ تمایل دارند که تعداد زیادی کارگر جذب کنند. اعطای آزادی به کارگران برای این که بتوانند برای دستمزد و شرایط بهتر سازماندهی و یا چانه‌زنی کنند بسیار مهم است. پرداختن به مشکلات دلهره‌آور و ریشه‌دار مانند کار کودکان و کار اجباری نیز همین طور است. تلاش برای دستیابی به کشاورزی پایدار به معنای ایجاد سیستم‌هایی برای شناسایی این مسائل و اصلاح آن‌هاست.

مسکن مناسب، تجهیزات حفاظت شخصی کارگران، مرخصی زایمان، مراقبت‌های بهداشتی و ایمنی نیز بسیار مهم است. کارگران حداقل باید کف حقوق را دریافت کنند و نیز کارفرمایان مبلغی را به عنوان حقوق و دستمزد زندگی نامیده می‌شود پرداخت کند.

حداکثر رساندن سلامت خاک و ذخیره‌سازی کربن

چه چیزی می‌تواند برای کشاورز ضروری‌تر از خاک سالم باشد؟ هر چه خاک سالم‌تر باشد، رطوبت آن نیز بهتر حفظ می‌شود که می‌تواند به گیاهان در زنده ماندن در خشکسالی کمک کند. خاک سالم همچنین منجر به افزایش محصول می‌شود، در نتیجه از یاس اقتصادی که کشاورزان را به جست و جوی زمین حاصلخیز با پاکسازی جنگل‌ها سوق می‌دهد کاسته می‌شود. کمپوست‌های آلی باعث باعث غنی‌سازی خاک و کاهش نیاز به کودهای شیمیایی گران قیمت می‌شود که باعث آلودگی آبراه‌ها نیز می‌شوند.

همچنین کشت گیاهان پوششی در فصل‌هایی در فصل‌هایی که کشاورزی صورت نمی‌گیرد از فرسایش خاک جلوگیری می‌کند. همچنین کیفیت خاک را نیز بهبود می‌بخشد و یک امتیاز دیگر این است که محصولات زراعی پوششی می‌توانند در هر هکتار نیم تن کربن‌دی‌اکسید ذخیره کنند.

• نگهداری از آب

کمبود آب یک بحران جدی است که بشریت را تهدید می‌کند. بر اساس گزارش اتحادیه اروپا، بیش از 5 میلیارد نفر تا سال 2050 ممکن است از کمبود آب که در اثر افزایش جمعیت، تغییر شرایط اقلیمی و افزایش تقاضا به وجود خواهد آمد رنج ببرند. برخی از محصولات مانند قهوه نه‌تنها تشنه آب هستند، بلکه در مرحله فرآوری به مقدار زیادی آب شیرین احتیاج دارند. تمام آن آب فرآوری تبدیل به فاضلابی می‌شود که می‌تواند رودخانه ها و جویبار‌های اطراف را آلوده کند. برای پایدارتر کردن کشاورزی، راه‌هایی برای کاهش مصرف آب و تمیز نگه‌داشتن آبراه‌ها مهم است. یک راه حل عملی و کم هزینه کاشت بافر‌های طبعی درخت در امتداد آبراه‌ها است. درختان از ورود فاضلاب و روان‌آب آلوده به رودخانه و جویبارها جلوگیری می‌کنند.

• مدیریت یکپارچه‌ی علف‌های هرز و آفات

اعتماد زیاد به سموم دفع آفات و علف‌کش‌ها خطرات زیادی را به همراه دارد و این فقط برای اکوسیستم‌ها نیست. این مواد شیمیایی خطناک همچنین می‌توانند به سلامت کشاورز و خانواده‌های آن‌ها نیز آسیب برسانند. پس اولین قدم این است که خطرناک‌ترین آن‌ها را حذف کنید و در گام‌های بعدی بقیه آن‌ها را نیز کاهش دهید. مدیریت یکپارچه آفات و علف‌های هرز شامل معرفی دشمنان طبیعی آفات رایج، علف‌پروری انتخابی که اجازه می‌دهد علف‌های بی‌ضرر در خاک رشد کنند و مدیریت شیوع علف‌های هرز با هرس منظم می‌شود. در همین حالت می‌توان علف های هرز مضر را با دست ریشه‌کن کرد و به کود آلی تبدیل نمود. ثابت شده است که این روش‌ها باعث کاهش هزینه ها و افزایش عملکرد محصول در طولانی مدت می‌شود.

• برابری جنسیتی

در حالی که تقریبا نیمی از کشاورزان جهان زن هستند، بسیاری از آن‌ها بدلیل محدودیت‌های قانونی و فرهنگی نمی‌توانند مالک املاک یا درخت شوند. آن‌ها همچنین اغلب از دسترسی به آموزش و پرورش محروم هستند و از تصمیم‌گیری در تعاونی های کشاورزی کنار گذاشته می‌شوند. اما تحقیقات نشان می‌دهد که برابری جنسیتی در جوامع کشاورزی کاملا برای امنیت غذایی و مبارزه با فقر ضروری است.

به گفته سازمان غذا و کشاورزی، هنگامی که زنان کشاورز به منابع و فرصت‌های برابر دسترسی داشته باشند، می‌توانند بهره‌وری محصولات را 20 تا 30 درصد افزایش دهند. از بین بردن شکاف جنسیتی نیز تاثیر به سزایی در رفاه فرزندان دارد، زیرا زنان به احتمال زیاد درآمد خود را برای سلامتی و آموزش خانواده‌های خود سرمایه‌گذاری می‌کنند. با توجه به این که زنان بیش از 40 درصد نیروی کار کشاورزی در کشورهای کم درآمد را تشکیل می‌دهند، برابری جنسیتی برای آینده سالم و قابل زندگی بسیار مهم است.

شرکت‌ها، دولت‌ها و مصرف‌کنندگان چه کاری می‌توانند انجام دهند؟

ما نمی‌توانیم مسئولیت بیشتری در زمینه کشاورزی پایدار بر دوش کشاورزان قرار دهیم. اتخاذ شیوه‌های پایدارتر معمولا به سرمایه‌گذاری زیادی احتیاج دارد. بنابراین شرکت‌ها و دولت‌ها باید از شیوه‌ها و سیاست‌های مسئولیت‌پذیر کسب و کار پیش‌قدم شوند. مصرف کنندگان نیز می‌توانند با انتخابی بهتر در محصولات خریداری شده، سهم خود را انجام دهند. کشاورزی پایدار یک نیاز مهم بشری است و همه باید نقشی در آن داشته باشیم.