کشت هیدروپونیک چیست و چگونه انجام می شود؟
هیدروپونیک یکی از روش های کشت گیاه در آب و محلول مواد مغذی به جای استفاده از خاک و سم میباشد. در این نوع کشت ریشهها با استفاده از محیط کشت مثل پرلیت، پشم سنگ و … حمایت میشوند. هيدروپونيک اين امکان را به کشاورز میدهد که در زمان کوتاهتر با زحمت کمتر محصولي باراندمان بيشتر را کشت نمايد. در حال حاضر شش روش کلی برای سیستم هیدروپونیک وجود دارد :
- تکنیک شناوری
- هواکشت
- تکنیک نوار غذایی (NFT)
- سیستم مویینگی
- سیستم قطره ای
- تکنیک غوطه وری (DWC)
فواید روش هیدروپونیک
- عدم نیاز گسترده به خاک
- حذف استفاده از آفت کش ها و سموم که هزینه تمام شده تولید را افزایش می دهد و خاک را آلوده می کند.
- روشی محبوب برای تولید محصولات کشاورزی تراریخته
- حذف علف هرز در تولید محصولات کشاورزی
- کاهش مصرف آب به خصوص در مناطقی که با کم آبی مواجه هستند
- افزایش ارزش غذایی محصولات هیدروپونیک به روش سنتی
- تولید میوه و سبزی در مناطق سردسیر و باتلاقی ایران و جهان
- بازآفرینی مناطق کم تر توسعه یافته و مکان های متروکه به منظور احداث گلخانه
- کشت گیاهان علوفه ای به صورت متوالی برای واحدهای کوچک دامداری
- کاهش ابتلای گیاهان به بیماری های ارگانیک و انگلی
- کاهش قابل ملاحظه استخدام منابع انسانی و کاهش هزینه های سربار تولید محصولات کشاورزی
کشت شناور
سیستم کشت شناور که به سیستم رافت هم مشهور است، یکی از ساده ترین و کم هزینهترین سیستمهای هیدروپونیک موجود برای کشت سبزیجات بخصوص کاهو میباشد.
در این سیستم، گیاهان درون بستری از جنس پلیمر سفید قرار میگیرند که درست در بالای مخزن حاوی محلول آب و مواد مغذی است. یک پمپ هوا نیز به مخزن اضافه میشود تا اکسیژن را به ریشه گیاهان منتقل کند.
مراحل کشت هیدروپونیک
در مرحله اول بذرها برای قرار گرفتن در سیستم کشت باستی جوانه زده و مقداری از بستر خود خارج شوند. مناسبترین بستر برای کشت هیدروپونیک پشم سنگ است، این بستر را بصورت تقسیم شده در سینی های نشا قرار می دهیم و بذرها را داخل محفظه های آن می گذاریم. بعد از جوانه زنی بذرها(نشا) و خروج ریشه بذرها از انتهای پشم سنگ ها، مجموع پشم سنگ و نشا آن را خارج کرده و بعد از شستشو آنها به داخل سیستم کشت هیدروپونیک منتقل می کنیم.
برای انتقال گیاهان به سیستم هیدروپونیک بایستی آن ها را در لیوان های مخصوص کشت هیدروپونیک قرار دهیم و در حفره های تعبیه شده جایگذاری کنیم. این لیوان ها دیواره های مشبک دارند که ریشه های گیاهان بتوانند براحتی از آن خارج شوند و در محلول مغذی شناور باشند.
بایستی به هنگام انتقال نشاها به داخل لیوان های کشت از ریشه ها به خوبی محافظت کرد تا آسیبی به آن ها وارد نشود.
گیاهان هیدروپونیک با توجه به نوع گیاه، نیازهای متفاوتی دارند. با توجه به نوع گیاه، مقدار نور مورد نیاز، نوع مواد مغذی محلول در مایع و دمای مورد نیاز متفاوت است. تمامی این شرایط در یک سیستم هیدروپونیک بایستی رصد و کنترل شود.
مهم ترین پارامترهایی که برای یک سیستم هیدروپونیک بایستی مد نظر گیرد عبارتند از: دما، نور محیط، میزان اسیدیته محلول، میزان اکسیژن محلول و هدایت الکتریکی محلول. هر یک از این پارامترها شیوه کنترل خاصی دارند. در صورتی که در کشت محصولات در مقیاس بزرگ انجام می شود این شرایط بایستی به صورت مکانیزه و اتوماتیک کنترل شود.